Objawy zaburzeń psychicznych są bardzo często spotykane u osób używających substancji psychoaktywnych. Analogicznie, chorzy psychicznie powszechnie sięgają po środki psychoaktywne i uzależniają się. Jednakże w tej grupie osób „podwójnie” chorych współistniejące zaburzenia często nie są właściwie rozpoznawane, a kiedy jedno z nich jest zdiagnozowane, drugie bywa z reguły przeoczane. Osoby uzależnione ze współwystępującymi zaburzeniami psychicznymi, czyli pacjenci z tzw. podwójną diagnozą (podwójnym rozpoznaniem), sprawiają bardzo duże problemy w leczeniu a rokowanie w ich przypadku jest z reguły niekorzystne.
W zdecydowanej większości przypadków to depresja, a zaraz po niej zaburzenia lękowe, zaburzenia afektywne, schizofrenia i PTSD. Zarówno w przypadku depresji, jak i pozostałych chorób, ciężko stwierdzić czy pierwszy był nałóg, który wywołał zaburzenie, czy to zaburzenie skłoniło do sięgnięcia po używki.
Przejmujący smutek dosyć często towarzyszy chorobie alkoholowej, ponieważ sam alkohol jest depresantem, który tylko na chwilę poprawia nastrój.
Zażywanie narkotyków czy dopalaczy podnosi nastrój, „zachęca” do aktywniejszego życia, dodaje energii, lub po prostu wprowadza w stan letargu i tzw odcięcia od świata. To złudne stany. W pierwszym przypadku często osoba uzależniona ma wrażenie, że jest tym, kim zawsze chciała być, że jest sobą. Tak nie jest. Po prostu w stanie abstynencji chory nie akceptuje samego siebie.
Wraz ze zwiększoną ilością zażywania, mogą pojawić się stany depresyjne. Mogą one wystąpić również po odstawieniu środków psychoaktywnych. Pojawia się wtedy żałoba i tęsknota za czymś, co dawało ukojenie, chwilowe zastąpienie bólu psychicznego, ucieczka od samego siebie.
Leczenie osób z podwójną diagnozą to jeden z najważniejszych elementów pracy z naszymi podopiecznymi. Konsekwencjami zaniedbania leczenia zaburzeń współwystępujących są nawroty, zaburzenia nastroju i zachowania, a często próby samobójcze. Terapia kompleksowa przy podwójnej diagnozie wymaga współpracy z lekarzem psychiatrą pod kątem regularnych wizyt, a często także farmakologicznym. Przy PTSD niezbędna jest praca z traumatologiem. Tylko taka forma umożliwia najbardziej skuteczny program leczenia. Powrót do zdrowia może okazać się długim procesem i zmienić czas pobytu w ośrodku, ale mając na uwadze dobro pacjenta, ważne, by był pod opieką specjalisty, który zajmie się obydwoma obszarami.
